مدل تعالی EFQM European Foundation For Quality Management به عنوان چهارچوبی اولیه برای ارزیابی و بهبود سازمانها معرفی شده است، مدلی که نشان دهنده مزیت پایداری است که یک سازمان متعالی باید به آن دست یابد.
انتخاب رویکردهای مناسب و همسوسازی و یکپارچه کردن آنها با یکدیگر و تلاش برای استقرار مدیریت مبتنی بر فرآیندها، از جمله فعالیتهایی است که در این چارچوب مدیریتی به خوبی قابل اجرا است و وقتی که با خود ارزیابی همراه شود، نقاط قوت و زمینه های قابل بهبود سازمان را آشکار ساخته و بر اساس آن برنامه های بهبود تعریف می شود و با اجرای برنامه های بهبود، اثر بخشی رویکردها ارتقاء یافته و تحقق اهداف سازمان را ممکن می سازد.
در یک نگاه کلی، مباحث مرتبط با تعالی شامل سه مولفه و دو کاربرد اصلی است که در شکل ذیل، این پنج جزء و ارتباط آنها با یکدیگر مشخص شده است:
مفاهیم بنیادین تعالی
مفاهیم بنیادین تعالی، مفاهیمی هستند که مدل تعالی بر آنها بنا نهاده شده است و در واقع پایه و اساس مدل اند. این مفاهیم برگرفته از اعتقادات و باورهای محوری شرکتها و سازمانهای متعالی هستند. سازمانهایی که در عمل و با باور به این مفاهیم شرکتهایی ساخته اند که در تاریخ کسب و کار ماندگار شده اند و با نظریات متفکران و صاحب نظران علم مدیریت، در مورد اهدافی که سازمان باید به آنها دست پیدا کند سازگاری دارد. این مفاهیم به شرح ذیل هستند:
معیارها و امتیاز آنها در مدل تعالی EFQM
مدل تعالی EFQM یک مدل غیر تجویزی است که از 9 معیار تشکیل شده است. این معیارها، هسته و قلب این مدل هستند و مبنای ارزیابی سازمان قرار می گیرند.
معیارهای مدل EFQM به دو دسته تقسیم می شوند:
الف ) توانمند سازها : پنج معیار اول این مدل بوده و عواملی هستند که سازمان را برای رسیدن به نتایج عالی توانمند می کنند.
ب ) نتایج : نتایجی هستند که سازمانهای متعالی، در حوزه مختلف به آن دست پیدا می کنند و بیان کننده دستاوردهای حاصل از اجرای مناسب توانمند سازها هستند.
در مدل EFQM معیارها روی هم، 1000 امتیاز دارند (500 امتیاز برای توانمندسازها و 500 امتیاز برای نتایج) امتیازهر معیار، درصدی از امتیاز کل می باشد.
مسیر تعالی در پتروشیمی امیرکبیر
پس از استقرار استانداردهای ایزو در مجتمع از سال 84، حرکت به سمت متعالی کردن فرآیندهای سازمان آغاز گردید.در سال 87 پروژه بهبود فرآیندهای سازمان(BPI) با هدف شناسایی و بهبود کلیه فرآیندهایی شرکت طرح ریزی و اجرا گردید.
حرکت در مسیر تعالی براساس مدل EFQM از سال 89 آغاز گردید. در ابتدا با حضور مدرسین شرکت مشاور، فاز آموزشی و فرهنگ سازی استقرار مدل از تابستان 89 در قالب سه دوره آشنایی با مدل EFQM ، تشریح الزامات معیارهای مدل و دوره تربیت ارزیاب برای 75 نفر از پرسنل شامل مدیران، رؤسا و کارشناسان واحدهای مختلف سازمان برگزار گردید. پس از طی مراحل مختف مانند انجام خودارزیابی و تهیه اظهارنامه اولیه، نهایتاً در اولین جشنواره جایزه تعالی صنعت پتروشیمی، شرکت امیرکبیر موفق به اخذ گواهینامه تعهد به تعالی گردید.
در سال 90 استقرار مدل EFQM به صورت نظامندتر مورد پیگیری قرار گرفت و پس از انتخاب مشاور پروژه، منشور پروژه نیز تدوین گردید وکارگروه های خود ارزیابی در حوزه های مختلف شرکت و براساس نیازمندی مدل تعالی سازمانی EFQMشناسایی، دسته بندی و تعیین شدند.
در این مرحله پس از اجرای فاز آموزشی پروژه، فاز تهیه و تدارکات مستندات در حوزه تعالی سازمانی جهت خودارزیابی و تدوین برنامه بهبود صورت پذیرفت. در نهایت شرکت پتروشیمی امیرکبیر با شرکت در دومین جشنواره جایزه تعالی صنعت پتروشیمی موفق به کسب تقدیرنامه 2 ستاره گردید.
بر اساس تصمیمات مدیریتی و برای کسب آمادگی بیشتر، پتروشیمی امیرکبیر در سال 92 در فرآیند جایزه شرکت نکرد و پس از آن در سال های 93 و 94 موفق به کسب تقدیرنامه 3 ستاره گردید. در سال 95، پس از انجام خودارزیابی، لیستی از پروژه های بهبود تهیه و توسط خبرگان شرکت و بر اساس دستورالعمل اولویت بندی پروژه های بهبود، اولویت بندی و پروژه های اولویت دار به مرحله اجرا درآمد که ماحصل آن دریافت تقدیرنامه 4 ستاره در همان سال و تقدیرنامه 5 ستاره در سال 96 می باشد. در سال 97، در یک اقدام ابتکاری به موازات کمیته های اصلی 13گانه تعالی، زیر کمیته هایی متشکل از کارشناسان و سرپرستانی از لایه های مختلف سازمان انتخاب گردید که در حال حاضر، از ایشان در پیش برد پروژه های بهبود مانند استقرار مدیریت ریسک سازمانی ایزو 31000 ، تجربه نگاری و جمع آوری دانش سازمانی، استقرار ERP در سازمان و سایر موارد مرتبط استفاده می گردد.
با توجه به بازنگری مدل تعالی و ارتقای آن به مدل EFQM 2020 ، برنامه ریزی اموزشی جهت استفاده از مدل جدید در شرکت در حال انجام است و در این رابطه دوره های مدیریتی برگزار می گردد.کلیات مدل جدید 2020 بصورت ذیل می باشد :
